Kosmologia

Greyhawk znajduje się na Planie Materialnym współistniejącym z Planem Cieni i Planem Eterycznym. Wszystkie okalane są Planem Astralnym, przy którym znajduje się sześć Planów Wewnętrznych – tj. Plan Żywiołu Ognia, Ziemi, Powietrza i Wody oraz Pozytywnej i Negatywnej Energii. Te otoczone są przez szesnaście Planów Zewnętrznych, które stanowią siedziby dla bóstw. Bogowie czczeni we Flanaess zawarli umowę, mówiącą, że sami nie będą pojawiać się na Planie Materialnym. Przestrzegają oni tej zasady, czasem jedynie wysyłając swoje awatary na materialną stronę świata. Z umowy wyłamują się jednak dwa bóstwa – Fharlanhnan oraz Vecna (o którym możecie przeczytać więcej tutaj), bywając na Planie Materialnym we własnej osobie.

Życie bogów

Żaden z bogów zamieszkujących Plany Zewnętrzne nie jest wszechmogący, wszechwiedzący i wszechogarniający – nie jest Absolutem. Posiadają oni ciała i, choć zwie się ich Nieśmiertelnymi, gdyż nie mogą zginąć na skutek starości czy braku pożywienia, to wciąż można zadać im śmiertelne rany magiczną bronią lub czarami. Bóstwo bóstwu nierówne – na panteon bogów składają się bóstwa pośrednie, bóstwa mniejsze i większe, a także półbogowie. Zdarza się, że jedne bóstwa służą drugim. Jedne kochają drugie, inne zaś nienawidzą się wzajemnie i toczą wielosetletnie boje. Każdy bóg odpowiada za jakąś dziedzinę rzeczywistości, zwaną dziedziną lub domeną danego bóstwa. Zdarza się też, że niektóre domeny są współdzielone przez różnych bogów. Bóstwa targane są różnymi namiętnościami związanymi z ich charakterem – jedne są chaotyczne, podczas gdy drugie praworządne lub zgoła neutralne w swej obojętności. Podobnie – jedne są dobre, podczas gdy inne złe.

Obraz świata

Cały Greyhawk jest miejscem, gdzie zło ściera się z dobrem. Źli kapłani zsyłają nieszczęścia, licząc na nagrody od swoich bóstw, dobrzy kapłani służą radą, pieniędzmi i własnym ciałem wszystkim warstwom społecznym. Niektórzy traktują religię śmiertelnie poważnie, podczas gdy inni używają jej instrumentalnie do realizacji własnych celów – wcale nie oglądając się na cele bóstwa, które rzekomo wyznają. Każda inteligentna istota wie jednak, że jej los może być zależny od Potęg mieszkających poza Planem Materialnym. Jedni je kochają i służą im z miłości, inni bóstw nienawidzą, ale służą im ze strachu, jeszcze inni mają nadzieję, że bogowie nie będą wtrącać się w ich życie i pozostaną dlań niezauważeni. Ostatnich jest jednak najmniej i ciężko odgadnąć czy takie są ich rzeczywiste przekonania, czy jedynie czcze deklaracje powodowane słabością woli lub ślubami złożonymi ukrytym bogom.

Wybór wiary

Wielu mieszkańców Greyhawka wybiera sobie bóstwo opiekuńcze. Jest to bóstwo, które szczególnie czci na ziemi, licząc, że po śmierci zamieszka na planie tego bóstwa. Szczególna cześć dla jednego boga nie przeszkadza im jednak modlić się również do innych bóstw. Gorliwy wyznawca Heironeusa chętnie wejdzie do świątyni Pelora, nie tylko prosić tamtejszych kapłanów o uleczenie z ran, ale również, aby wznieść takie prośby do bóstwa widniejącego na ołtarzach. Podobnie nie jeden kapłan czy paladyn składa kwiaty pod kapliczką Fharlanghna przed wyruszeniem w daleką podróż – nawet jeśli na co dzień to bóstwo jest mu zupełnie obojętnie. W świecie Greyhawka bóstwa codziennie ingerują w życie śmiertelników. Często również wykorzystują ich w rywalizacji ze swoimi boskimi przeciwnikami. Walczące ze sobą kulty wrogich bóstw na Planie Materialnym są obrazem walki toczonej na Planach Zewnętrznych między bogami – jednak walki, która rzadko jest walką bezpośrednią. Ta byłaby niezwykle niebezpieczna i mogłaby zaburzyć chwiejną równowagę sił, wciągając w konflikt wszystkie bóstwa. Bogowie wolą zwyczajnie wysługiwać się różnymi stworzeniami.

Wyznawanie wiary

Istnieje cały panteon bóstw czczonych w Greyhawku. Jedni bogowie szczególnie czczeni są przez poszczególne rasy, tak jak elfowie czczą Corellona Larethiana, a orkowie – Gruumha; inni bogowie czczeni są przez tych parających się magią, jak Boccob – zwany Panem Wszechmagii i Niedbającym. Inni wreszcie oddają cześć bogini natury i lasów – Ehlonnie lub wybierają bogów według sobie tylko znanych kryteriów. Wybór czczonego bóstwa zależy od charakteru, rasy, sytuacji życiowej lub czasem zwykłej zachcianki. Choć można czcić wielu bogów, to nigdy tych, którzy pozostają ze sobą w konflikcie. Wyznawca boga wojny i sprawiedliwości Heironeusa nie zaniesie modłów do jego boskiego brata Hextora – boga wojny i tyranii. Wielu bogom stawia się potężne świątynie, przydrożne kapliczki czy choćby małe posągi. Czasem jednak państwa zabraniają kultu wybranych bóstw tak, że ich wyznawcy muszą ukrywać się ze swoimi praktykami religijnymi. Istnieją kulty tak sekretne, że nawet uczeni w sprawach religii mało o nich wiedzą – przykładem może być kult Rallastera – patrona morderstwa, tortur i psychotycznych zachowań. Bogowie zwykle słuchają modlitw kapłanów i dopomagają paladynom krzewiącym ich zasady. Czasem bóstwo posługuje się wierną sobie duszą, czyniąc ją swoim gestorem – pełnomocnikiem w ziemskich sprawach, któremu nadawana jest boska ranga oraz możliwość wypowiadania się i działania z upoważnienia bóstwa.

Zakończenie

Jak widzisz, religia jest niezwykle istotnym elementem Greyhawku. Pozwól więc, aby była ona ważnym elementem Twojej kampanii lub postaci przemierzającej Flanaess.