Najbardziej bluźnierczy system?

Już od wczesnych lat 90. ubiegłego stulecia „Kult” dumnie nosi łatkę wstrząsającego i bluźnierczego systemu. Starsi gracze mogą pamiętać, jak w polskich sklepach podręczniki sprzedawane były w ciemnej, nieprzezroczystej folii, a i mnie samemu grę tę reklamowano jak „takie Cthulhu dla dorosłych”.

Opinia systemu pełnego wstrząsających treści w dużej mierze była podsycana przez osoby zajmujące się marketingiem „Kultu”, co okazało się być strzałem w dziesiątkę. Dziś przeszedł on drogę z niszy skrytej w niszy do głównego nurtu RPG i – na co wskazuje popularność sesji w tym systemie publikowanych przez kanały poświęcone grom fabularnym – ma się w nim bardzo dobrze. 

Kiedy bowiem przeczytamy podręcznik główny do gry „Kult. Boskość utracona” (znajdziecie go w dobrej cenie w sklepie RGFK), szybko możemy odkryć, że dostajemy tu znacznie więcej, niż tylko tanią kontrowersję. Otrzymujemy grę, która pozwala na opowiadanie dojrzałych, mocnych historii o wędrówce przez ludzkie lęki i pragnienia. Grę, w której mechaniczne wady i zalety bohaterów są głęboko zakorzenione w ich historii, nadając sesjom nieprawdopodobnie emocjonalny wydźwięk. Wreszcie – grę, która na każdym kroku zaskakuje: choćby faktem, że tym, co najbardziej straszy w „Kulcie” nie są demoniczne istoty zza zasłony iluzji, a sami bohaterowie. Ludzie tacy, jak my.

System wydany w Polsce przez AlisGames jest wymagający zarówno dla mistrzów gry, jak i dla graczy. By czerpać z niego pełnię satysfakcji i robić to bezpiecznie, konieczne jest rzetelne przejście przez wszelkie procesy wynikające z bezpieczeństwa i higieny sesji. Naturalnie ciążące ku krawędziowości historie wybrzmią właściwie wyłącznie, kiedy wszyscy grający upewnią się, że opowiadanymi przez siebie treściami nie wyrządzą nikomu ze współgraczy krzywdy. 

Moim zdaniem najlepsze sesje „Kultu” to takie, w których opowieść oparta jest o backstory bohaterów graczy. System tworzenia postaci, o czym przekonamy się za chwilę, bardzo ułatwia tworzenie protagonistów obarczonych bagażem doświadczeń, których konsekwencje stają się często istotnymi wątkami scenariusza. Sama specyfika świata przedstawionego niejako wymaga, by skrzydła bohaterów zostały na pewnym etapie życia przetrącone.

Świat pod zasłoną iluzji

Świat przedstawiony „Kult. Boskość utracona” do złudzenia przypomina nasz własny. Zamieszkują go zwykli ludzie, zupełnie nieświadomi tego, że – niczym w serii „Matrix” – wszystko, co znają i widzą każdego dnia, to iluzja. Na skutek działania potężnych sił zapomnieli oni bowiem, kim w rzeczywistości są. 

Tu kłania się podtytuł czwartej edycji omawianego systemu – tym bowiem, co ludzie utracili, jest ich boskość. Na skutek działania tajemniczego Demiurga, dziesięciu Archontów i Aniołów Śmierci oraz wielu służących im istot, rodzaj ludzki zapomniał o własnym potencjale i ogromnej mocy. Skarlał, dostosował się do sztucznie utworzonych hierarchii i zasad, stał się raczej zasobem lub środkiem, niż podmiotem wydarzeń na Ziemi.

Za większością intryg przedstawionych w scenariuszach do „Kultu” stoją właśnie Archonci, którzy realizują własne cele i politykę, wzmacniając iluzję poprzez wtłaczanie ludzi w kolejne systemy zakazów i nakazów, albo Aniołowie Śmierci karmiący się złymi emocjami i okrucieństwem. Inną liczącą się siłą jest w tym świecie reprezentująca pierwotną potęgę zepchniętej nieco na margines natury Gaja. Gdyby wszystkiego tego było mało, pomiędzy różnymi nadnaturalnymi bytami często dochodzi do rywalizacji, kruchych sojuszy i przetasowań, dzięki czemu potencjalna liczba intryg stanowiących głębokie tło dla kultowych opowieści jest praktycznie nieskończona. Historie te często są trudne w odbiorze i wymagają od graczy i mg odpowiedniej dojrzałości i specyficznej wrażliwości, kiedy jednak padną na podatny grunt, przeradzają się w RPG-owe historie opowiadane latami.

Siła Apokalipsy

Najnowsza edycja „Kultu” działa na nieco zmodyfikowanej mechanice Powered by the Apocalypse. Już sam fakt wyboru tego, a nie innego silnika, jasno daje do zrozumienia, iż będziemy tu mieli do czynienia z systemem premiującym narracyjny styl gry, w którym mechanika pełni rolę służebną wobec (celowo pisanej wielką literą) Opowieści. 

Podstawowa forma PBTA została tu symbolicznie zmodyfikowana. Oparta jest, w przeciwieństwie do oryginału, nie na sześciennych, a na dziesięciościennych kościach służących do testowania dziesięciu atrybutów postaci. Symbolika liczb (dziesięciu jest również m.in. Archontów i Aniołów Śmierci) dodaje całości gry specyficznego klimatu, którym całość jest przesiąknięta.

Wykorzystanie mechaniki PBTA opartej na rzutach dwiema k10 sprawia, że wartości poszczególnych atrybutów mają mniejsze znaczenie: zmieniają one wynik rzutu maksymalnie o trzy „oczka”, a więc nie więcej, niż 15% ostatecznego wyniku. O siłach i słabościach postaci stanowią tu zatem nie tyle atrybuty, co ciekawie zaprojektowany system atutów i komplikacji, które realnie wpływają na opowiadaną historię.

Jak stworzyć postać do „Kultu”?

Stwierdzenie, od którego muszę zacząć, ociera się nieco o banał, jednak nie sposób opowiedzieć o tworzeniu postaci do „Kultu” bez niego: kluczowy jest pomysł. Mechanika została zaprojektowana w taki sposób, by łatwo dać się dostosować do pomysłu na niemal każdego bohatera. Zapijaczony, pozbawiony złudzeń policjant-rozwodnik? Proszę bardzo! Owładnięty żądzą pieniądza, idący po trupach do celu japi? Jak najbardziej. Uciekający ze szpitala psychiatrycznego świadek niejawnych rządowych badań? Ależ, tak!

Na początku piłka jest po stronie Mistrza Gry, którego zadaniem jest określenie specyfiki planowanego scenariusza, wybranie settingu, założeń, itp. Najczęściej przyjdzie nam grać archetypami przebudzonymi, czyli takimi postaciami, w których życiu doszło do wstrząsających, traumatycznych wydarzeń sprawiających, iż iluzja wokół bohaterów zaczęła pękać, odsłaniając część prawdy o świecie wokół. Istnieją jednak alternatywy: granie „śpiochami” pozwala na opowiadanie historii osób zupełnie nieświadomych istnienia iluzji (takie postaci nie doświadczyły traumy nazwanej tu „mrocznym sekretem”). Na drugim końcu szali znajdziemy postaci „oświecone”, a więc w pełni świadome zasad rządzących światem i potrafiące z nich korzystać – na przykład magów śmierci. Warto jednak zaznaczyć, że tych ostatnich spotyka się w praktyce niezwykle rzadko. 

Jak rzekło się wcześniej, najczęściej zagramy kompromisem pomiędzy śpiącymi a oświeconymi, a więc przebudzonymi. Jak stworzyć taką postać?

1. Archetypy

Zaczynamy od wyboru archetypu, choć jest to punkt, który możemy pominąć (o tym za chwilę). Do wyboru mamy: 

• złamanego, 
• włóczęgę, 
• weterana, 
• uczonego, 
• spadkobiercę, 
• ronina, 
• proroka, 
• potępieńca, 
• pośrednika, 
• poszukiwacza, 
• oszusta, 
• okultystę, 
• naukowca, 
• mściciela, 
• lalkę, 
• kryminalistę, 
• karierowicza, 
• detektywa, 
• artystę,
• agenta

Zaproponowane archetypy zawierają w sobie sugerowane typy mrocznych sekretów, atuty i komplikacje dla poszczególnych ról. Dlaczego uważam, że ten punkt jest nieistotny i możliwy do zignorowania? Ponieważ uważam, że to nieco ograniczające. Posiadając pełną listę mrocznych sekretów, atutów i komplikacji dostępnych w grze, mogę skomponować z nich dokładnie taką postać, jaka mi odpowiada – własny archetyp.

2. Atuty i komplikacje – kluczowe elementy postaci

Następny krok to wybór trzech atutów i dwóch komplikacji. Pełny ich opis znajdziesz w podręczniku. 

Komplikacje

Atuty

Jak sama nazwa wskazuje, atuty to specjalne umiejętności lub zasoby naszej postaci (na przykład kontakty w półświatku albo mistrz sztuk walki), ich odwrotność stanowią komplikacje (jak nemezis lub narkoman). W przypadku niepowodzenia w rzucie dotyczącym komplikacji, mistrz gry zyskuje potężne narzędzia, by „dokopać” danej postaci i… Sprawić, że fabuła stanie się jeszcze ciekawsza. Warto dobrać atuty wg klucza atrybutów, do których przynależą – ułatwi to późniejsze ustalenie ich wartości.

3. Atrybuty – mniej ważne, niż się może wydawać

W tym miejscu możemy przyporządkować postaci rzeczone atrybuty. Najpierw pomiędzy refleks, siłę woli i wytrzymałość należy rozdzielić wartości: 0, +1, +2. Refleks posłuży nam w grze do unikania zagrożeń, wytrzymałość do znoszenia fizycznych skutków zetknięcia się z nimi, a siła woli do znoszenia psychicznych efektów spotykania tego, co wykracza ponad ludzkie zdolności pojmowania.

Następny krok to rozdzielenie pozostałych siedmiu atrybutów. Przyporządkowujemy do nich następujące wartości: +3, +2, +1, +1, 0, -1, -2. Cechy, które musimy nimi zapełnić, to:

• rozum (służący do ruchu zbadaj), 
• percepcja (analizuj sytuację), 
• intuicja (rozeznaj intencje), 
• opanowanie (działaj pod presją), 
• charyzma (wpłyń na innych), 
• przemoc (przystąp do walki),
• dusza (przejrzyj iluzję)

Na pytanie o to, które atrybuty są najbardziej istotne, istnieje tylko jedna sensowna odpowiedź: wszystkie. „Kult” nie pozwala na munchkinowanie i budowanie tzw. „idealnych buildów postaci”.

4. Mroczny sekret – robi się gęsto

W momencie, kiedy posiadamy już postać z jej komplikacjami, atutami i atrybutami, warto wybrać mroczny sekret, a więc wydarzenie z przeszłości, które wpłynęło na postrzeganie świata i przejrzenie iluzji. Najczęściej są to traumatyczne przeżycia, jak bycie sprawcą (lub ofiarą) zbrodni, okultystyczne doświadczenia lub pakty z nieludzkimi bytami. Podręcznik podpowiada liczne typy takich wydarzeń, jednak szczegóły musimy wymyślić sami. Im dokładniej ją zarysujemy, tym ciekawiej wpłynie ona na fabułę sesji. 

5. Relacje – żyjący świat wokół postaci

Ostatnim elementem tworzenia postaci jest określenie istotnych dla bohatera (pozytywnych i negatywnych) relacji z NPC i innymi postaciami graczy. Człowiek to istota społeczna, która obraz świata buduje w znacznej mierze właśnie przez pryzmat relacji z innymi. Mocne, kultowe historie wybrzmią tym mocniej, im bardziej osadzimy swojego bohatera w otaczającym go świecie i wśród żyjących w nim ludzi. Relacje to emocje, a emocje to gwarancja dobrych opowieści. Takich, z których słynie system „Kult. Boskość utracona”.

Bierz do ręki ołówek i wypełnij swoją Kartę Postaci. Jeśli jej nie masz, możesz znaleźć ją TUTAJ wraz z innymi materiałami dodatkowymi.